SIXIÈME LEÇON Participes : Les exemples suivants feront comprendre la formation des participes : Verbes Participes Actifs Participes Passifs   fari : faire   faranta : faisant   farinta : ayant fait   farata : fait (que l'on fait)   farita : fait (qui a été fait)   ami : aimer   amanta : aimant   aminta : ayant aimé   amata : aimé (actuellement)   amita : aimé (jadis) Participes substantifs : En remplaçant la finale a par o, on obtient des noms d'êtres : Ex. Amanto : un amant (un homme aimant), kreinto : un créateur (un homme ayant créé), arestato : un détenu (un homme qui a été arrêté), delegato ou delegito : un délégué (un homme qui est ou qui a été délégué suivant la nuance). Voix passive d'un verbe. Avec les participes passifs et le verbe auxiliaire esti : être, on forme les temps suivants :   mi estas amata   je suis aimé   li estas amata   il est aimé   ni estas amataj   nous sommes aimés   mi estis amata   j'étais aimé   ili estis amataj   ils étaient aimés   mi estos amata   je serai aimé   ni estos amataj   nous serons aimés   mi estus amata   je serais aimé   ni estus amataj   nous serions aimés   estu amata   sois aimé   ni estu amataj   soyons aimés   mi estas amita   j'ai été aimé   mi estis amita   j'avais été aimé   mi estos amita   j'aurai été aimé   mi estus amita   j'aurais été aimé Toutes les conjugaisons passives se font sur ce modèle. La préposition par ou de qui suit un participe passif se traduit par : de Ex. Amataj de ĉiuj : aimé de tous ; farita de mi : fait par moi. Exercice 8 : Traduire : En vous aidant du dictionnaire. Modes : 2 ou 3 Tiu domo estas kontruata de nia amiko Petro ; ĝia konstruo estos finita nur post dekses monatoj. La Granda Palaco en Parizo estas konstruita en la jaro mil okcent naŭdek naŭ kaj estis apenaŭ finita en la jaro mil naŭcent, kiam malfermiĝis la Universala Ekspozicio. Multaj aliaj palacoj estis iam konstruitaj, sed ili estas malkonstruitaj post la fermo de la Ekspozicio, kaj ne ekzistas plu. Mortanto estas homo, kiu mortas, mortinto estas homo kiu mortis. Juĝato estas homo, kiun oni juĝas. La juĝanto estas homo kiu juĝas la juĝaton. Juĝito estas homo, kiun oni juĝis, se li estas kulpa, li estas punita ; se li estas senkulpa, li estas senkulpigita kaj liberigita. Etats, métiers. Ano veut dire membre de, habitant de, partisan de. Ex. Parizano : Parisien ; kristano : chrétien ; urbano : citadin, citoyen (habitant d'une ville) Estro veut dire chef. Ex. Policestro : chef de police ; ŝipestro : commandant ou capitaine d'un navire (chef de navire) Isto indique le métier, l'occupation régulière. Ex. boto : botte ; botisto : bottier - muziko : musique ; muzikisto : musicien - kuraci : soigner les malades kuracisto : médecin. Ulo indiques l'individu caractérisé. Ex. saĝa : sage ; saĝulo : un sage - bona : bon ; bonulo : un homme bon. Eks comme en Français le préfixe eks indique la cessation d'un état social Ex. eksdirektoro : ex-directeur ; eksinstruisto : ex-instituteur ; eksedzino : ex-épouse. Exercice 9 : Traduire les mots. Vous pouvez chercher la racine des mots (partie en caractères gras) dans le dictionnaire : Modes 2 ou 3 parolado, paroladisto, matematikisto, fizikisto, lavisto, lavistino, pordisto, pordistino, frizisto, komercisto, fabrikanto, fabrikestro, urbestro, spritulo, karulo, karulino, ĉarmulo, ĉarmulino, savinto, veturiganto, vojaĝanto, vojaĝisto, vaganto, militisto, kirasulo, scienculo, eksgeneralo, eksiĝi, eksigi, eksamanto. Version. Dictionnaire mode n° 2 HISTORIO DE ESPERANTO La kreinto de la lingvo Esperanto estas Doktoro Zamenhof, kuracisto kui mortis en Varsovio. Li naskiĝis en Bjalistoko, malgranda urbo nun en Pollando kies urbanoj parolis multajn malsamajn lingvojn. Pro tio la loĝantoj de Bjalistoko ne komprenis sin reciproke kaj tio kaŭzis multajn embarasojn. La juna Zamenhof estis trafita de tiu malfeliĉo kaj multe pensis pri la plej bona maniero malaperigi ĝin. Li do alvenis al la konkludo, ke liaj samurbanoj estas malamikaj inter si, nur tial ke ili ne komprenas sin reciproke. La lingvo Esperanto estas do kreita de Zamenhof por homama celo. Dum longaj jaroj Zamenhof laboris pri farado de lingvo artefarita, post kiam li konvinkiĝis, ke nek lingvo mortinta, kiel la Latina, nek lingvo vivanta, kiel la Angla aŭ la Franca, povas taŭgi por ĝenerala uzado. Jam en la jaro mil okcent sepdek ok, la lingvo internacia estis teorie preta, sed saĝe Zamenhof ne volis ĝin publikigi antaŭ praktika provo. Li do tute sola dum ok jaroj, provis praktike sian lingvon kaj plibonigis ĝin. Oni povas legi en unu libro el lia verkaro, belan leteron, en kiu li rakontas kiel li konstruis sian lingvon. Fine en la jaro mil okcent okdek sep, li publikigis la unuajn lernolibrojn esperantajn.